Thi tốt nghiệp THPT 2022: Đề thi và đáp án môn Ngữ văn

Vào sáng nay - 7/7, thí sinh trên cả nước đã làm bài thi đầu tiên của kỳ thi tốt nghiệp THPT 2022, môn Ngữ Văn với hình thức thi tự luận, thời gian làm bài là 120 phút.
Nhằm đáp ứng nhu cầu thông tin của quý phụ huynh và các thí sinh về kỳ thi quan trọng này, UEF sẽ thường xuyên cập nhật gợi ý giải đề thi, nhận xét đề thi, đáp án chính thức cũng như các thông tin liên quan đến quá trình thi tuyển.
 

Câu 4: Suy ngẫm của tác giả về ý nghĩa sự hy sinh của tuổi trẻ:
- Dẫu có hy sinh, vẻ đẹp tâm hồn, tình yêu tổ quốc, tinh thần chiến đấu của những người trẻ tuổi ấy vẫn sống mãi như ánh sao chói lên lần cuối.
- Tinh thần bất khuất ấy sẽ là hành trang cho các thế hệ mai sau. Họ sẽ bất tử cùng dân tộc.
- Sự hy sinh của những con người trẻ tuổi trong đoạn trích chính là bài học về lẽ sống cho thế hệ trẻ hôm nay.
Phần II: Làm văn
Câu 1:
- Giải thích:
+ Trách nhiệm: Là việc mà mỗi người phải làm và phải có ý thức với việc làm đó. Người có trách nhiệm sống có ý thức và được mọi người tôn trọng.
+ Thế hệ trẻ là những con người trẻ tuổi, mang trong mình kiến thức, kỹ năng và hoài bão, nhiệt huyết đối với cuộc sống.
Như vậy, trách nhiệm của thế hệ trẻ trong việc tiếp bước các thế hệ đi trước chính là việc thế hệ trẻ bằng kiến thức, tài năng, nhiệt huyết của mình tiếp nối những thành quả của thế hệ cha ông để xây dựng và phát triển đất nước.
- Bàn luận:
+ Trước hết, thế hệ trẻ cần ý thức được trách nhiệm của mình đối với đất nước, hiểu rằng để có cuộc sống hòa bình hôm nay, các thế hệ đi trước đã phải đổ bao xương máu, chịu bao hy sinh mất mát. Từ đó, thế hệ trẻ biết trân trọng những thành quả mà cha ông để lại.
+ Bên cạnh đó, để có thể tiếp bước các thế hệ đi trước, thế hệ trẻ phải không ngừng nỗ lực học tập và trau dồi bản thân; rèn luyện đạo đức, biết sống có ước mơ, hoài bão, vì mục tiêu chung là phát triển đất nước.
+ Tiếp bước thế hệ đi trước, thế hệ trẻ cần biết tiếp nối những truyền thống quý báu của dân tộc: tinh thần đoàn kết, tương thân tương ái, tinh thần cống hiến hết mình cho sự phát triển của đất nước.
+ Thế hệ trẻ cũng cần tích cực tham gia vào các hoạt động xã hội, giúp đỡ những hoàn cảnh khó khăn trong xã hội bằng những hành động cụ thể, hữu ích để góp phần phát triển cộng đồng.
- Mở rộng:
+ Bên cạnh đó, một số cá nhân chưa nhận thức đúng đắn về trách nhiệm của mình với quê hương, sống ích kỷ, vụ lợi, tham lam. Những kẻ đó đáng bị xã hội lên án.
- Liên hệ bản thân: Mỗi chúng ta cần không ngừng trau dồi bản thân mình, cần nhận thức đúng đắn về vai trò, trách nhiệm của mỗi cá nhân trong việc tiếp nối những thành quả mà thế hệ đi trước đạt được, từ đó nỗ lực không ngừng để phát triển đất nước ngày càng giàu mạnh hơn, tươi đẹp hơn.
Câu 2:
a. Đặt vấn đề
- Nguyễn Minh Châu là nhà văn tiêu biểu của văn học Việt Nam thời chống Mỹ, cũng là người mở đường xuất sắc cho công cuộc đổi mới văn học từ sau năm 1975. Ở giai đoạn trước, ngòi bút của ông theo khuynh hướng sử thi, thời kỳ sau, chuyển sang cảm hứng thế sự với những vấn đề về đạo đức và triết lý nhân sinh.
- Chiếc thuyền ngoài xa (1983) là truyện ngắn xuất sắc của Nguyễn Minh Châu trong thời kỳ sau. Truyện ngắn lúc đầu được in trong tập Bến quê (1985), sau được nhà văn lấy làm tên chung cho một tuyển tập truyện ngắn (in năm 1987). Truyện mang đậm phong cách tự sự - triết lý, kể về chuyến đi thực tế của nghệ sĩ nhiếp ảnh Phùng.
- Đoạn trích (đã cho) nằm ở phần đầu tác phẩm đã tập trung khắc họa vẻ đẹp của “chiếc thuyền ngoài xa”, qua đó gửi gắm thông điệp nghệ thuật sâu sắc của nhà văn.
b. Triển khai vấn đề
- Phân tích đoạn trích:
+ Cảnh “chiếc thuyền ngoài xa” thơ mộng, lãng mạn:
* Điểm nhìn: Từ xa, trong làn sương mờ ảo.
* Đặc điểm: “Cảnh đắt trời cho”, “cái đẹp tuyệt đỉnh”, “bức tranh mực tàu của một danh hoạ thời cổ”, “toàn bộ khung cảnh từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp, một vẻ đẹp thực đơn giản và toàn bích”. Từ đó kết luận nghệ thuật là sự giản dị, tự nhiên.
+ Tâm trạng và hành động của Phùng:
* Nhạy bén với vẻ đẹp “trời cho” hết sức thơ mộng của cảnh vật trên đầm phá làng chài; “bối rối”, “trong trái tim như có cái gì bóp thắt vào”. Đây là cơn “đau đẻ”, khoảnh khắc xung động cực điểm để tác phẩm hoài thai.
* Niềm hân hoan của sự khám phá và sáng tạo tràn ngập tâm hồn khi chìm đắm trong những suy tưởng về sự thống nhất giữa cái đẹp và cái thiện, về sự tận thiện tận mĩ của nghệ thuật và cuộc sống. “Cái đẹp là đạo đức”, khoảnh khắc phát hiện ra một tác phẩm độc đáo là sự “khám phá chân lý của sự toàn thiện, khám phá thấy cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn”. Cái đẹp “thanh lọc” tâm hồn, giúp tâm hồn con người cao khiết, không gợn đục, thánh thiện.
* Mải mê thưởng lãm, vồ vập nắm bắt, háo hức ghi vào ống kính điêu luyện của mình. Không phải lựa chọn gì nữa, Phùng bấm một hồi “liên thanh”. Dường như, thiên nhiên đã bày sẵn tuyệt tác, người nghệ sĩ chỉ việc ghi lại một cách dễ dàng.
Đoạn này cho thấy Phùng có tâm hồn nhạy cảm và say mê cái đẹp thơ mộng của cảnh vật, tức là có khả năng khám phá, phát hiện tinh tế và có những rung động mãnh liệt trước những vẻ đẹp phong phú trong cuộc sống.
- Liên hệ với hình ảnh “chiếc thuyền đang chống chọi với sóng gió” ở cuối truyện: Gợi nỗi bất an, sự lo lắng về những gia đình thuyền chài tăm tối, khổ nghèo vẫn đang vật lộn mưu sinh giữa “sóng gió” cuộc đời. Nghệ thuật trùng điệp được sử dụng ở phần đầu và cuối truyện đã khơi mở thêm một góc nhìn khác về “chiếc thuyền”, gần gũi hơn, chân thực hơn. “Chiếc thuyền” không chỉ mang ý nghĩa tả thực cụ thể mà còn có thêm nét nghĩa tượng trưng sâu sắc.
Qua đó, chúng ta thấy được thông điệp về mối quan hệ giữa nghệ thuật và cuộc sống: Hai yếu tố này có mối quan hệ gắn bó mật thiết với nhau, nghệ thuật phải bắt nguồn từ đời sống và phản ánh chân thực hiện thực cuộc sống, không “tô hồng”, “thi vị hóa” nó. Giữa nghệ thuật và cuộc sống có sự vênh lệch nhất định, thì người nghệ sĩ chân chính càng phải có bản lĩnh dũng cảm, trung thực cất lên tiếng nói vì con người, kéo gần khoảng cách giữa nghệ thuật và cuộc sống.
- Đánh giá chung:
+ Đoạn trích cho thấy mối quan hệ giữa cuộc đời và nghệ thuật, đặt ra vấn đề cách nhìn, cách tiếp cận cuộc sống và trách nhiệm của người nghệ sĩ với nghệ thuật và cuộc đời. Phát hiện nghệ thuật, ở một chừng mực nhất định dễ thấy hơn phát hiện về hiện thực. Hiện thực đời sống không giản đơn, toàn màu hồng mà chất chứa nhiều mảng sáng tối. Nhà văn nếu đứng ở ngoài xa để quan sát sẽ chỉ thấy một hiện thực mờ ảo - chiếc thuyền thấp thoáng biển khơi, nên cần phải có cái nhìn sâu sắc hơn.
+ Phùng vừa là một nhân vật trong truyện, vừa là người kể chuyện tạo nên tính đa dạng về điểm nhìn; lời kể trở nên khách quan, chân thực và giàu sức thuyết phục. Giọng điệu suy tư chiêm nghiệm khiến đoạn trích vừa có chất trữ tình vừa gợi mở những suy tư mang tính triết lý sâu sắc. Nhiều chi tiết nghệ thuật được sử dụng có chọn lọc. Ngôn ngữ dung dị, tự nhiên,…
c. Kết thúc vấn đề
- Khẳng định lại giá trị tư tưởng, nghệ thuật của đoạn trích.
- Nêu cảm nghĩ, ấn tượng riêng.